Endometrioza je prisustvo tkiva endometrijuma koje raste van materice u kojoj se prirodno nalazi. Tkivo najčešće raste na drugim reproduktivnim organima unutar karlice ili u trbušnoj duplji. Svakog ciklusa ovo tkivo reaguje na hormonske promene tako što buja i raspada se kao što to čini endometrijum u materici, što rezultuje malim krvarenjem unutar karlice i abdomena.
Direktan uzrok endometrioze je još uvek nepoznat. U pitanju je kompleksna bolest za čije objašnjenje postoji više teorija:
- Retrogradna (obrnuta) menstruacija : tokom menstruacije, deo tkiva se vraća kroz jajovode u abdomen, gde se vezuje i raste.
- Transformacija ćelija iz jedne vrste u drugu (druge ćelije se transformišu u ćelije endometrijuma).
- Endometrioza se može javiti i kao rezultat direktne transplantacije u trbušni zid posle carskog reza, na ožiljnom tkivu reza.
Od ove bolesti pati oko 10% žena u svetu.
Najčešća mesta na kojima se endometrioza nalazi:
- Jajnici
- Jajovodi
- Ligamenti materice
- Prostor između materice i rektuma
- Prostor između materice i bešike
- Spoljna površina materice
- Peritoneum
Povremeno, endometrijalno tkivo se može naći i na:
- Crevima
- Rektumu
- Bešici
- Vagini
- Grliću materice
- Vulvi
- Ožiljnom tkivu abdominalne hirurgije
Najčešći faktori rizika su:
- Genetska predispozicija
- Starije prvorotke (posle 30. godine)
- Anomalije materice
- Primarni simptomi endometrioze su:
- Dismenoreja (bolna menstruacija)
- Bol tokom seksualnog odnosa
- Obilna menstruacija i poremećaji ciklusa
- Neplodnost
- Dizurija (bolno mokrenje)
- Bolno pražnjenje creva
- Problemi gastrointestinalnog trakta (dijareja, zatvor, mučnina itd.)
Endometrioza i neplodnost
Endometrioza se smatra jednim od tri glavna uzroka ženske neplodnosti. U blagim do umerenim slučajevima, neplodnost može biti privremena, jer se operacijom mogu ukloniti priraslice, ožiljno tkivo ili ciste, čime bi se omogućila prohodnost reproduktivnih puteva.
Endometrioza može ometati oslobađanje jajne ćelije iz jajnika, preuzimanje iz jajovoda i implantaciju oplođene jajne ćelije.
Dijagnoza endometrioze
Dijagnoza počinje anamnezom, fizikalnim pregledom (bimanuelnim ginekološkim pregledom), pregledom karlice, ultrazvukom, laboratorijskim analizama (CA-125) i medicinskim imidžing procedurama (MRI i CT). Definitivna dijagnoza se jedino može postaviti laparoskopski i biopsijom sumnjivog tkiva koje se šalje na histopatološku analizu.
Opcije lečenja endometrioze
Tretman je individualan i lekar ga određuje u razgovoru sa pacijentom na osnovu njegovog opšteg zdravlja, ginekološke anamneze, životne i reproduktivne dobi, trenutnih simptoma i planova trudnoće.
Opšti pristup u lečenju obuhvata posmatranje toka bolesti, primena analgetika i hormonske terapije, kao i hirurške tehnike: laparoskopija, laparotomija i histerektomija.
Lečenje endometrioze nije definitivan postupak i postoji mogućnost ponovne pojave simptoma nakon završene terapije. Zato je potrebno praćenje simptoma tokom dužeg vremenskog perioda da bi se definisao najoptimalniji, personalizovani plan lečenja.
Pregled u Domu zdravlja Dedinje kod specijaliste ginekologije i akušerstva, dr Mirjane Marković možete zakazati pozivom na broj telefona: 069/2467153 ili 011 66 46 241.